Na Litwie podobnie jak na
Łotwie i w Estonii, architektura modernistyczna odegrała ważną rolę
w tworzeniu nowoczesnej tożsamości. Litewską kolebką architektury
modernistycznej jest międzywojenna, tzw. „tymczasowa stolica
kraju”, Kowno. „W ciągu dwóch dziesięcioleci miasto stało się
areną ożywionej działalności budowlanej, związanej z
dostosowaniem prowincjonalnego miasta gubernialnego zdominowanego
przez carską cytadelę do funkcji społecznych”. Miasto przeszło
znaczącą transformację. Począwszy do nowej infrastruktury
(kanalizacja, wały przeciwpowodziowe, mosty), przez budowę ponad
2500 obiektów (m.in. kamienic – fot. 4, gmachów
publicznych – fot. 2,3, świątyń – fot. 1), co
przełożyło się na wzrost liczby mieszkańców z blisko 90 tys. w
1923 roku, do ponad 150 tys. w 1940 roku. „Litewska architektura
okresu międzywojenna zdominowana była przez tradycje narodowego
romantyzmu i poszukiwania „stylu narodowego”, opartego na
tradycji wileńskiego baroku, klasycyzmu oraz sztuki ludowej.”
Kowieńscy architekci oczywiście odwoływali się do współczesnego
modernizmu, przeplatając go z tradycją klasycystyczną i
dekoracyjnym art déco – fot. 5, tworząc namiastkę
odrębnej szkoły architektonicznej.
1. Kościół Zmartwychwstania
Pańskiego. Budowa: wmurowanie kamienia węgielnego w 1934 r., stan
surowy w 1938 r., ostateczne ukończony w 2005 r. Architekt Karolis
Reisonas. Obiekt góruje nad dzielnicą Žaliakalnis (Zielone
Wzgórze), która charakteryzuje się regularną siatką ulic,
placami i reprezentacyjnymi alejami, gdzie w okresie międzywojennym
powstało najwięcej modernistycznych realizacji i zamieszkała nowa
elita Kowna
2. Poczta Główna, Laisvės alėja, proj.
Feliksas Vizbaras 1930-1932 r. budynek poczty można zaliczyć do
przedstawicieli tzw. „narodowego modernizmu”, a to z uwagi na
syntezę elementów modernistycznych (symetryczna fasada, czy
przeszklone ryzality z tarasowymi dachami nawiązywały do stylu
okrętowego) i nawiązań do wernakularyzmu (ornamenty nawiązujące
do ludowych dekoracji drewnianych).
3. Muzeum Kultury im. Witolda Wielkiego
Kowno, Vienybės aikštė proj. Vladimiras Dubeneckis 1931 r., budowa
w latach 1934-1936. W przypadku gmachu muzeum możemy mówić o
próbie „zmodernizowania form historycznych”.
4. Poza nowymi dzielnicami jak „Zielone
Wzgórze”, szereg nowych inwestycji powstawało w centrum miasta.
Głównie budowano tam gmachy użyteczności publicznej oraz
reprezentacyjne kamienice (m.in. wzdłuż Laisvės alėja).
5. Bank Litwy. Budowa w
latach 1924-1927. Architekt Mykolas Songaila. Detal w
stylistyce art déco.
W opracowaniu tekstu, korzystano z
następujących źródeł:
- Andrzej Szczerski: "Modernizacje. Sztuka i architektura w nowych państwach Europy Środkowo-Wschodniej 1918-1939", Łódź 2010.
- http://www.autc.lt strona internetowa Centrum Badań Architektury i Urbanistyki z siedzibą w Instytucie Architektury i Budownictwa Politechniki w Kownie. Rozwija badania nad historią i dziedzictwem architektury litewskiej.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz