Via Baltica - Estonia (Tallinn, Parnawa, Haapsalu)
Europejski modernizm miał wiele odmian, w zależności od regionu. Ten nadbałtycki (Litwa, Łotwa i Estonia) wyróżniam m.in. narodowy charakter, co uwidaczniało się w budowie nowych państwowości.
"Estonia okazała się najbardziej otwarta na eksperymenty modernizacyjne w dziedzinie architektury, tworząc własną szkołę architektury definiowanej współcześnie jako funkcjonalistyczna. Kluczowe znaczenie miał tu brak tradycji zarówno własnej państwowości, jak i odrębnej szkoły artystycznej czy stylu narodowego, do których należało się odwoływać. Funkcjonalistyczna architektura wyrażała modernizacyjne ambicje nowego państwa (...)". (A)
1. Parnawa (Pärnu) zwana letnią stolicą kraju, to obowiązkowy przystanek na szlaku Estońskiego modernizmu. W drugiej połowie lat 30. XX wieku, najważniejsze funkcjonalistyczne realizacje powstały właśnie w tej miejscowości. Jedną z czołowych postaci w architektonicznym światku międzywojennej Estonii był Olev Siinmaa. W Parnawie znajdziemy jego dom własny (realizacja w latach 1931-33), Hotel na Plaży (1935, realizacja wraz z Antonem Soansem), czy Pawilon na Plaży (1938-39), którego "betonowa konstrukcja nie tylko została ukryta pod tynkiem, ale stała się jednym z elementów dekoracyjnych budynku, stanowiąc o jego wyjątkowej ekspresji. Najbardziej efektowny był zewnętrzny taras na planie koła, podparty przez betonową konstrukcję porównywaną do grzyba, na której pozostawiono ślady drewnianego oszalowania". (A)
2. Obiekt handlowo mieszkalny, projekt Robert Natus (1935-36 r.). Narożny "Tallinn Chilehaus", to późne echa niemieckiego ceglanego-ekspresjonizmu. Jego pierwowzór znajdziemy w niemieckim Hamburgu.
3. Siedziba straży pożarnej w Tallinie (projekt Herbert Johanson, wieża 1939 r.), to przykład "wapiennego funkcjonalizmu", który charakteryzował się pokrywaniem budynków okładziną z wapienia pochodzącego z lokalnych kamieniołomów. Nowa stylistyka będąca syntezą funkcjonalistycznej formy i elementów tradycyjnych, zaczęła dominować w latach 30. i była pokłosiem autorytarnych rządów Konstantina Pätsa.
3. Tallinn. W centrum miasta znajdziemy liczne kamienice funkcjonalistyczne.
5. Haapsalu. Podobnie jak Le Corbusier w Zlinie, tak Alvar Aalto w Estonii nie zostali wystarczająco docenieni. Świadczy to o wyjątkowości lokalnej szkoły architektury nowoczesnej, która uformowała się w niespełna dwadzieścia lat.
W opracowaniu tekstu, korzystano z
następujących źródeł:
- (A) Andrzej Szczerski: "Modernizacje.
Sztuka i architektura w nowych państwach Europy Środkowo-Wschodniej
1918-1939", Łódź 2010.
Betonowe na facebooku: https://www.facebook.com/Betonowe
